Sprzęgła hydrauliczne – metody hydraulicznego oddzielenia obiegów kotłowych od obiegów grzewczych.

Sprzęgła hydrauliczne są to urządzenia, których zadaniem jest hydrauliczne oddzielenie obiegów pierwotnych i wtórnych w celu zrównoważenia różnic strumieni wody, wynikających ze specyfiki ich pracy.

Strumień wody w obiegach pierwotnych, tj. kotłowych, w których pracują np. dwa kotły, będzie się zmieniał skokowo, tzn. załączenie lub wyłączenie któregoś z kotłów spowoduje gwałtowne zwiększenie lub zmniejszenie natężenia przepływu wody. Obiegi wtórne, tj. grzewcze, charakteryzują się płynnymi zmianami strumienia wody, powodowanymi pracą zaworów mieszających lub pomp ze zmienną prędkością obrotową, zamontowanych w poszczególnych obiegach.

Oddzielenie hydrauliczne stosuje się wtedy, gdy może wystąpić duża nierównomierność między strumieniami wody w obiegach pierwotnych i wtórnych. Jest ono szczególnie zalecane w układach z dwoma lub więcej kotłami o małej pojemności wodnej oraz gdy objętość zładu instalacji c.o. jest duża (tzn. ponad 15 dm³/kW mocy cieplnej), z wieloma obiegami grzewczymi. W przypadku kotłów o małej pojemności wodnej nie powinien być przekroczony dopuszczony przez producenta maksymalny strumień przepływającej wody.

Także w przypadku pojedynczych kotłów może zajść konieczność hydraulicznego oddzielenia obiegów. Takim klasycznym przykładem jest instalacja ogrzewania podłogowego podłączona do kotła wiszącego, wyposażonego w pompę obiegową zamontowaną pod obudową. Strumień wody w instalacjach ogrzewania podłogowego jest znaczny (mała Δt w instalacji) i może znacznie przekraczać zalecony dopuszczalny strumień wody kotłowej, a także wydatek pompy kotłowej. Również opory przepływu w obiegu grzewczym mogą być większe niż wysokość podnoszenia pompy kotłowej. W takiej sytuacji konieczne jest zastosowanie sprzęgła hydraulicznego i dodatkowej pompy w obiegu c.o.

Wystarczającym powodem zastosowania oddzielenia hydraulicznego może być również duża liczba różnorodnych obiegów grzewczych nie tylko do c.o. i c.w.u., ale także do wymiennika podgrzewającego wodę w basenie, podgrzewania podjazdów samochodowych, nagrzewnic wentylacyjnych itp. Każdy z tych obiegów charakteryzuje się znacznymi zmianami parametrów (temperatury, przepływu) w czasie pracy. Wykorzystanie sprzęgła znacznie uprości układ hydrauliczny i pozwoli na prawidłową pracę kotłów i obiegów grzewczych.

Stosowanie sprzęgieł hydraulicznych zalecane jest ponadto w przypadku inwestycji realizowanych etapowo, dotyczących zarówno kotłowni nowych, jak i modernizowanych.

Rozdzielenie hydrauliczne obiegów pierwotnego i wtórnego można realizować przez zastosowanie:
1)    sprzęgieł hydraulicznych, takich jak:
—    pionowy rozdzielacz hydrauliczny PRH (nazywany niekiedy „hydrauliczną wajchą”, od niemieckiego „Hydraulische Weiche”),
—    rozdzielacz systemu ZORT,
—    czterodrogowy zawór mieszający;
2)    różnego rodzaju spięć (połączeń) przewodu zasilającego z powrotnym po stronie obiegu pierwotnego oraz spięć rozdzielaczy obiegów grzewczych.

Podstawowym warunkiem prawidłowego funkcjonowania wymienionych rozwiązań jest zainstalowanie oddzielnych pomp w poszczególnych obiegach pierwotnych i wtórnych oraz prawidłowy ich dobór. Wyłączenie obiegu grzewczego z pracy polega na wyłączeniu pompy, natomiast w przypadku obiegów kotłowych wpierw wyłączane są palniki kotłów, a następnie pompy kotłowe (z opóźnieniem czasowym zapewniającym przepływ wody przez rozgrzany kocioł – np. 5 minut, a w przypadku kotła wiodącego — nawet do 30 minut).